Een textielkunstenares die ik coach, maakt heel bijzondere artquilts. Haar kleurgebruik is geweldig en ze ontwikkelt zich razendsnel – haar quilts worden steeds bijzonderder en ‘eigener’. Ze werd gevraagd om mee te werken in het kostuumatelier van een regionaal theatergezelschap, en dat deed ze.
Ze mailde me het volgende: “We zitten met een groep vrouwen te werken achter de naaimachine en we praten natuurlijk over wat we verder doen met textiel. Ik noem dan wel dat ik quilt; verder vertel ik niks. Ik zou heel gemakkelijk mijn websiteadres kunnen geven om ze een idee te geven van wat ik maak. Er zitten veel kunstenaars in de groep en ik durf gewoon niet te zeggen wat ik doe, omdat ik bang ben dat wat ik maak niks voorstelt. Zelfs het hebben van een website vind ik nu overdreven.”
Voor de duidelijkheid: ze is al goed en wordt steeds beter. Maar ze durft daar nog niet op te vertrouwen.
De mensen die ik begeleid, noem ik altijd ‘kunstenaar’, ook al durven ze dat zelf vaak (nog) niet. Hoe moet ik ze anders noemen? Wanneer ben je een kunstenaar? Kunstenaar is een vrij beroep. Iedereen mag zich kunstenaar noemen, ook al heb je geen officiële kunstopleiding afgerond.
Voor mij is een kunstenaar ‘iemand die kunst maakt’. Maar ja, dan krijg je het probleem dat iedereen iets anders onder kunst verstaat.
Mijn definitie van (beeldende) kunst is dat het meestal geen gebruiksvoorwerp is (dan is het ‘toegepaste kunst’, een vorm van kunst met functionele eisen). Verder heeft het iets bijzonders, waardoor je er langer naar wilt kijken en het iets in je ‘raakt’. En dat is heel persoonlijk en afhankelijk van smaak.
Ik ben me ervan bewust dat het een supervage definitie is. Als jij een betere hebt, hoor ik hem graag.
Als jij dus voorwerpen maakt met de intentie iets bijzonders te laten zien, eventueel om mensen te ‘raken’, noem ik je ‘kunstenaar’, ook als je nog in ontwikkeling bent. Kunstenaarschap is een kwetsbaar iets, juist als je in ontwikkeling bent. En ‘in ontwikkeling’ zal je als kunstenaar altijd zijn en blijven. Dat maakt dat je je eigen waarde (nog) niet beseft. Het kan namelijk altijd beter.
Als iemand zichzelf kunstenaar noemt, ben je snel onder de indruk. Maar waarschijnlijk is die kunstenaar iemand zoals jij, nog zoekend naar een eigen stijl en een duidelijke richting. Want geloof me, zo zijn de meeste kunstenaars.
Je bent niet aan het opscheppen als je jezelf kunstenaar noemt. Je kunt gewoon zeggen dat je van quiltster aan het ontwikkelen bent richting kunst, of dat je een schilder in ontwikkeling bent. Dat je onderweg bent, met de ambitie om steeds beter te worden. Jouw ‘kunstniveau’ zit in jouw hoofd.
Vraag andere kunstenaars eens wat ze maken, maar vooral hoe ze zich ontwikkelen, wat hun drijfveren zijn, wat ze willen laten zien in hun werk, hoe ze dat aanpakken, dat soort vragen, en of ze iets kunnen laten zien. Misschien kom je erachter dat ze ontzettend goed op weg zijn – daar leer je veel van! Misschien kom je erachter dat ze eigenlijk minder ver zijn dan jij – ook dat is goed om te weten, goed voor je zelfvertrouwen. Win-win dus.
Waardering komt pas als je je eigen werk en jezelf waardeert. Zorg dat je zelf goed weet waarmee je bezig bent, ontwikkel je werk, en als je je zekerder voelt, noem jezelf dan kunstenaar.
Even nieuwsgierig: noem jij jezelf kunstenaar? En of je nou met ‘ja’ of ‘nee’ antwoordt: hoe voelt dat?
