Maak jij schetsen voordat je aan een nieuw werk begint? Ik ken kunstenaars die alle beeldaspecten tot in detail voorbereiden en oefenen met schetsen, maar ook die intuïtief een nieuw werk beginnen en pas later in het creatieve proces bepalen welke kant ze opgaan.
Er is geen goed of fout. Toch heeft schetsen wel degelijk een belangrijke functie. Wist je dat je ook nog gemakkelijk kunt schetsen als je al halverwege een werk bent?
Schetsen is eigenlijk brainstormen in beeld. Een schets is een niet uitgewerkte tekening, die je maakt om snel te zien hoe je het idee uit je hoofd het best kunt vormgeven. En ‘het best’ betekent dan: het meest in overeenstemming met wat je bedoeling is. Je oefent eigenlijk hoe je de beeldende aspecten met het grootste resultaat kunt gebruiken in het verbeelden van je idee. Je onderzoekt alle verschillende mogelijkheden.
Je eerste idee is altijd cliché, dus ook je eerste schets is de meest voor de hand liggende schets die je maakt. Niet bijzonder dus. Als je wilt dat je kunstwerk bijzonder wordt, neem dan de tijd om veel meer schetsen te maken.
Je kunt natuurlijk schetsen met potlood op papier, maar als je kijkt naar het doel (namelijk een studie van beeldende aspecten als vormen, composities, licht-donkerverhoudingen en kleurcombinaties) kun je ook een snelle collage maken, van papier of textiel. Of een driedimensionale ‘schets’ in was of klei, plasticine. Of een fotocollage. Alles voor snel resultaat.
Omdat de licht-donkercompositie de basis van je werk vormt, raad ik je aan om in elk geval lichte en donkere delen alvast aan te geven in je schets. Op de foto bij dit artikel is de schets alleen maar een lijntekening. Dat zie ik vaak, maar dat zegt nog niets over de uiteindelijke sfeer van het werk. Wordt de lucht donker of licht? Juist dat heeft nut om in een schets uit te zoeken. Scheelt je later enorm veel tijd.
Schetsen doe je snel, in hoogstens een paar minuten. Het is niet de bedoeling dat je precies kunt herkennen hoe het kunstwerk eruit gaat zien. Het is geen werktekening. Het kan je ontzettend veel tijd opleveren als je veel in snelle tekeningen of collages een aantal composities uitprobeert. De compositie die je in een schets van 5 minuten al niet bevalt, gooi je gemakkelijker weg dan als de compositie van een weefsel, waarin al 5 uur werk zit, je niet bevalt. Daaraan is moeilijk nog iets te veranderen.
Een klein foutje in een schets kan een ramp in een kunstwerk voorkomen.
Maar misschien ben jij zo’n kunstenaar die gewoon op gevoel begint. Je neemt een leeg doek, een homp klei of een lap textiel en je gaat gewoon intuïtief vormen. Lekker aan de slag met het materiaal. Ergens in je creatieve proces komt er dan een moment waarop je keuzes moet gaan maken. Tot dan toe heb je op gevoel gewerkt. Hoe nu verder? Er staat al een basis, daarvan wil je natuurlijk gebruik maken.
Een leuke manier van ‘schetsen’ is dan: maak een foto van je werk tot dan toe en print de foto een aantal keer uit. Een paar keer in kleur en een paar keer in grijstonen. Ga vervolgens op die printjes onderzoeken hoe je het best verder kunt gaan, hoe je het werk in de richting van je idee kunt ontwikkelen. De basis staat al. Kleur delen in, maak delen lichter of donkerder, plak delen weg met wit of gekleurd papier – bewerk de print experimenterend en onderzoekend, net zo lang tot je weet welke keuze de juiste is. Je kunt dit ook direct op een tablet doen, in een tekenprogramma, als je daar handig mee bent.
Bij elke keuze in je werk kun je zo te werk gaan. Weet je even niet hoe je verder moet en ben je bang je werk te verpesten? Maak een foto, print uit en ga even ‘droog-oefenen’. Helpt echt enorm!
Hoe gebruik jij schetsen? Ik ben benieuwd, laat het me weten.
