“Je mag niet oordelen!” Deze uitspraak herken je vast – we krijgen deze overtuiging tenslotte al generaties lang in onze opvoeding mee. ‘Oordelen’ wordt vaak als iets negatiefs gezien.
Bij het zien van een kunstwerk heb je meestal snel je oordeel klaar. Soms kijk je iets langer, praat je er met iemand over, lees je een tekst erbij waardoor je meer weet over de drijfveren van de kunstenaar om het op deze manier te maken. Meestal verandert je oordeel dan.
Kunstenaars, beginnend en gevorderd, vragen me vaak of ik hun werk wil ‘beoordelen’. Alsof ik een soort rechter ben met een dik boek waarin staat welke kunst ‘goed’ is en welke ‘slecht’. Maar dat heb ik niet, mijn ‘oordeel’ is ook nooit objectief. En hoewel ik wel gewend ben om redelijk onbevooroordeeld naar een kunstwerk te kijken, mijn eigen smaak en mening sijpelt heus nog wel eens door.
Oordelen klinkt misschien negatief, maar dat is het in mijn ogen lang niet altijd. Elke keuze die je maakt in je kunst en je leven, is gebaseerd op een ‘oordeel’: je wilt het ene wel en het andere niet, het ene bevalt je beter dan het andere. Wel of geen groot contrast, wel of geen aardkleuren, wel of geen harmonieus beeld.
Het is dus maar goed dat er oordelen zijn, anders zouden we geen beslissingen kunnen nemen. Zonder beslissingen kunnen we geen weg kiezen en kunnen we geen ervaringen opdoen. En zonder ervaringen zou onze groei stoppen en is er eigenlijk helemaal geen leven.
Dus juist door te oordelen en daar zelfleiderschap op te pakken, ga je voluit leven en kunst maken.
Oordelen over wat je aan je eigen kunst wel of niet bevalt, wat je met je kunst wilt zeggen, welke richting je in beeldend opzicht met je werk wilt inslaan. Oordelen om de ‘managing director’ van je eigen kunst te kunnen zijn.
De negatieve versie van ‘oordelen’ gaat altijd over het oordelen over een ander of andermans werk.
Als ik een kunstwerk zie en ik voel een negatief oordeel opkomen, dan realiseer ik me dat het misschien niet mijn smaak is, maar dat het kunstwerk daar niets aan kan doen. Ik doe dan mijn best om uit te vinden wat me triggert en hoe ik me beter kan inleven in de maker ervan, waardoor ik neutraler kan kijken.
Andersom geldt dit ook. Als iemand jouw kunst bekijkt en iets tegen je zegt wat voor jou niet klopt of niet prettig is, dan mag je jezelf afvragen of je deze persoon gekwalificeerd vindt om feedback van aan te nemen. Is het antwoord nee, dan hoef je er niks mee te doen en mag je de lading van het oordeel bij de ander laten. Het zegt niks over jouw werk of over jou, en het maakt jouw kunst niet minder waard.
We worden tenslotte allemaal 100% waardevol geboren. Je zegt ook niet tegen een baby: “Jij bent niks waard totdat je wat nuttigs doet in je leven”.
Als iemand me dus vraagt zijn of haar kunst te beoordelen, vertel ik altijd dat ik best mijn mening wil geven, met zo objectief mogelijke argumenten erbij, maar dat ze vrij zijn mijn mening naast zich neer te leggen, omdat ik ook maar een mens ben met bepaalde voorkeuren.
Word dus de baas over je eigen oordelen, zodat je de juiste keuzes kunt maken in je kunst en in je leven. Laat je me weten wat jij hierbij voelt?
