De mannetjes van de foto kwam ik tegen op internet. Rare figuren. Nee, de ene is niet het Bol.com-mannetje. Het zijn kunstwerken van Erwin Wurm en de titels zijn: ‘The artist who swallowed the world’ en ‘The artist who swallowed the world when it was still a disc’. Door deze titels kijk je anders naar de mannetjes, toch?
Eerlijk gezegd ga ik zelf pas over titels nadenken als mijn werk op een lijst van bijvoorbeeld een expositie moet komen en er naar titels gevraagd wordt. Maar ik ken ook veel kunstenaars die hun werk direct een naam geven. In musea hangen soms ook nog flinke lappen tekst met uitleg. Ik lees ze bijna nooit – jij wel?
Ik krijg vaak vragen over titels. Is een titel genoeg, of moet ik er nog verdere uitleg bij schrijven? Veel kunstenaars zijn onzeker of mensen hun werk wel snappen. De vraag is dan: hoe belangrijk vind je het dat mensen je werk begrijpen zoals jij het hebt bedoeld?
Een titel is het ‘opschrift’ van het kunstwerk, net als van een boek of een song. Vroeger gaf men kunst geen titels – het was volstrekt duidelijk wat een kunstwerk voorstelde en het werd in opdracht gemaakt. Pas toen kunstwerken verkocht gingen worden, werd het voor de veilingcatalogi belangrijk om ze een naam te geven, gewoon voor de herkenning. Ook in de kunstliteratuur was het handig dat kunstwerken een naam hadden. Veel titels van oude kunst zijn dus later verzonnen.
Is een titel nodig? Niet altijd, denk ik.
Een beeld zou volgens mij van zichzelf sterk genoeg moeten zijn om ook zonder uitleg interessant te zijn. Als je goed op de hoogte bent van de effecten van je beeldtaal, hoeft tekst eigenlijk niet nodig te zijn, dan komt je bedoeling al goed over.
Maar met een titel geef je de kunstkijker wél een extra mogelijkheid (naast wat ze zien) om het kunstwerk te interpreteren. Het lezen van de titel kan dan een heel andere kijk op het werk geven – het kan een andere betekenis aan het werk geven, die de kijker zonder de titel misschien niet had gezien.
Gebruik je persoonlijke symbolen in je werk, of vertel je een heel eigen verhaal ? Dan is een titel wel handig. Met de titel kun je de kunstkijker een zetje geven in een bepaalde denkrichting.
Iedereen zal iets anders in jouw werk zien, gerelateerd aan zijn/haar eigen leven, waardoor het betekenis voor ze krijgt. Dat herken je zelf hoogstwaarschijnlijk ook als je naar het werk van anderen kijkt. Dus misschien is het niet eens zo belangrijk of iemand ziet wat jij bedoelt.
Inspiratie voor verschillende soorten titels:
- Beschrijvende titels, die gewoon vertellen wat je ziet, niets meer of minder: ‘Slapende vrouw met hond op sofa’
- Verklarende titels, die een uitleg geven over wat de kunstenaar bedoelt met het werk: ‘Wachten’
- Suggestieve, raadselachtige of absurde titels, die je het vermoeden geven van een verborgen betekenis: ‘De slaap van de onschuld?’
- Non-titels: ‘Zonder titel’, ‘Nummer 23’. Dit soort titels kan de kunstkijker ruimte geven om het werk helemaal zelf te interpreteren, maar het kan ook overkomen als ‘zoek het zelf maar uit’
En jij? Geef jij je werk altijd een titel? En vind je het belangrijk dat mensen jouw werk begrijpen? Ik hoor het graag!
