Maandag zag ik deze cartoon op mijn scheurkalender: Fokke en Sukke bellen hun bedrijf met de vraag of het erg is dat de jaarcijfers naar babypoep ruiken. Ondertussen verschoont Fokke een baby op tafel en heeft Sukke een baby op schoot, ongetwijfeld geïnspireerd door thuiswerkende corona-ouders vorig jaar.
Wat klopt er niet?
Fokke heeft de telefoon aan zijn oor en praat erin; Sukke maakt Fokkes zin af, maar niet in de telefoon. Het bedrijf kan nooit horen wat Sukke zegt. Maakt dat iets uit? Nee, iedereen snapt waarover deze situatie gaat, het is lekker overdreven en niet realistisch.
Deze cartoon deed me denken aan iets wat ik vaak tegenkom. Veel kunstenaars vallen erover als iets niet lijkt te kloppen in het beeld (2d of 3d) dat ze willen scheppen. Ik hoor uitspraken als: “Ja maar… er moet ruimte zijn tussen die huizen.” “Ja maar… zo kan iemand toch nooit een brief in een brievenbus gooien?” “Ja maar… zo kan iemand nooit zitten.”
Ja maar… je bent niet bezig met het weergeven van de realiteit, je bent bezig met het maken van een compositie, met het combineren van beeldelementen tot een gaaf geheel. Een beeld dat uitstraalt wat jij wilt. Je schept eigenlijk een theaterscene op papier, doek, in klei of op een andere beeldende manier. Je bent een theatermaker.
Denk je dat de Aardappeleters van Van Gogh echt zo hebben gezeten, met z’n vieren op een rijtje tegenover een jong meisje? Ik denk het niet. Maar het stoort me totaal niet. Zo zouden ze op het theaterpodium ook hebben gezeten, zodat het publiek (de kunstkijker in dit geval) de vier hoofdpersonen goed kon zien.
Heb je wel eens goed naar de beelden van een tv-serie gekeken? Kijk eens naar een scene waar twee acteurs met elkaar praten en let eens op hoe dicht hun hoofden bij elkaar zijn. In het echt zitten pratende mensen nooit zo dicht bij elkaar, maar als de cameraman de twee mensen lekker vullend in beeld wil krijgen, kan er niet teveel tussenruimte zijn.
Als je een vrouw met een brief in haar hand en een brievenbus elders in beeld ziet, zal iedereen begrijpen dat die dingen met elkaar te maken hebben, ook al zie je de vrouw de brief niet letterlijk in de gleuf gooien. Als twee huizen afstand moeten hebben, kun je ze ook elkaar groot over klein gedeeltelijk laten overlappen, zodat ze één vorm in het beeld worden, met alleen een gesuggereerde tussenruimte ertussen.
Je bent bezig met beeldende kunst, niet met het weergeven van de werkelijkheid. Kunst betekent ook: niet echt, zoals in kunstgras en een kunstbeen. Kijk bij het bepalen van je compositie dus naar een interessante plek voor elke vorm, niet naar logica.
Met abstract werk heb je dit probleem niet. Als er geen voorstelling is, maakt het niet uit waar de beeldelementen qua betekenis staan. Je kijkt dan puur naar de vormen, kleuren, afmetingen, en plaatst de elementen zó, dat je tevreden bent over de compositie. Kijk daarom eens met abstractere ogen naar je onderwerp, dus meer naar vormen en kleuren.
Hoe zou je alle onderdelen in beeld brengen als het een theater was, of als je cameraman was bij een tv-serie? Het gaat erom of duidelijk kunt maken wat er aan de hand is in jouw beeld. Je wilt ervoor zorgen dat de belangrijke dingen duidelijk in beeld komen. Zet de scene naar je hand!
Heb je wel eens op een ‘theatermanier’ naar je kunst gekeken? Laat het me weten!
