Afgelopen week lagen er extra veel folders in de brievenbus: Sint is weer in het land, het is bijna kerst en dan is er ook nog dat nieuwe Amerikaanse Black Friday-fenomeen.
Als je de folders naast elkaar legt, weet je bijna niet waar je moet kijken. Alles schreeuwt om aandacht. Ik zie pijnlijk felle kleuren naast elkaar van het papier af knallen: geel naast rood, felroze naast helder blauw, oranje met paars en groen en natuurlijk volop goud en zilver.
Verder veel pijlen, sterren, uitroeptekens en uitspattende tekstballonnen met een grote rode actieprijs. De folders slaan je om de oren met kreten als ‘Toy Topper!’, ‘Scherp geprijsd!’ en ‘Aanrader!’ Er staat een ‘stuntprijs’ op een roze schietschijf.
Alle folders roepen: “Hé, dit is belangrijk, ik wil dat je hiernaar kijkt!”
In je kunst kun je daar nog wat van leren! Want het lukt die folders mooi wel om je aandacht te trekken, al is het maar voor even. Zonder aandacht heeft het geen zin je kunst in een expositie te laten zien. Daar doe je het toch ook voor, dat geïnteresseerden naar je werk kijken, al is het alleen je familie?
Binnen je kunstwerk is er altijd een deel dat je het belangrijkst vindt, waar je wilt dat de mensen het eerst naar kijken: het aandachtspunt (ook wel focuspunt genoemd). Jij moet dat aangeven! “Kijk eerst hier!”, net als in de folders. Vervolgens geef je de kunstkijker een richtlijn hoe hij of zij het kunstwerk verder kan bekijken.
Het zou makkelijk zijn als je de methodes van de folders gewoon zou kunnen overnemen en op de belangrijkste plaats van je schilderij een actiesticker plakken met een grote pijl, zo van “Dit is de plek waar je eerst moet kijken”. Je kunt het eens proberen, maar in het algemeen gaan kunstenaars subtieler te werk. Maar niet minder duidelijk.
Ik geef je een paar manieren om zo’n belangrijkste punt (het aandachts- of focuspunt) te maken:
- breng op die plek een groter licht/donkercontrast aan dan in de rest van je werk
- maak de belangrijkste plek meer gedetailleerd en verfijnd dan de rest van het werk
- kies op de belangrijkste plek helderder kleuren, en gebruik er omheen vergrijsdere tinten
- zorg voor een drukkere plek in het aandachtsgebied, en laat de rest rustiger (of juist andersom)
- maak het belangrijkste punt in verhouding letterlijk groter; ook al kloppen de proporties dan niet meer, dat valt juist op
- gebruik op of rond het belangrijkste punt meer glans (breng daar bijvoorbeeld bladgoud aan)
Je gebruikt bij deze manieren de beeldelementen voor hetzelfde effect als de Sint- en kerstfolders: ze roepen om aandacht, ze leiden je blik onwillekeurig naar de belangrijkste plek. Je kunt de kijker zo verleiden om op jouw manier van het kunstwerk te genieten. Jij hebt de regie over hun kijkervaring. Daarna kun je ze met subtiele verwijzingen naar andere plekken leiden. Al deze manieren kun je overigens in 2d én 3d werk toepassen.
Misschien heb jij nog wel andere manieren om een aandachtspunt in je werk te creëren? Ik ben benieuwd die van je te horen!