Een onderwerp voor een nieuw kunstwerk bedenken is geen probleem voor je, ideeën in overvloed. Maar een kunstwerk maken waar mensen (en jijzelf) naar willen blijven kijken, dat de kunstkijker zó boeit dat hij er het liefst dagelijks van wil genieten en het dus wil kopen, dát is nog niet zo makkelijk.
Vaak haakt de kunstkijker al meteen af, zonder goed te kijken. Dat heb je zelf waarschijnlijk ook: je komt een museumzaal binnen en je ziet al meteen welke kunstwerken je wel en niet aantrekkelijk vindt. Veel werk loop je snel langs, zonder lang te kijken (“Oh, een portret, mooi”), maar áf en toe kom je dichterbij een kunstwerk om langer en beter te kijken. Dat geldt voor realistisch en abstract, voor 2d en 3d.
Wat zorgt ervoor dat je langer naar een kunstwerk wilt kijken? Dat is heel persoonlijk, maar er zijn wel een paar algemene kenmerken die daarvoor zorgen.
Van een afstand kijkend moet bij de kunstkijker al de vraag opkomen: “Huh, zie ik dat goed? Klopt het wat ik denk te zien? Of is er iets anders aan de hand?” Nieuwsgierigheid wint dan, en de kijker moet wel dichterbij komen om die nieuwsgierigheid te stillen.
Ziet de kunstkijker al van een afstand alles wat er te zien valt, en dichterbij komen levert niets extra’s op, dan is het kunstwerk te saai om langer naar te kijken.
Een onweerstaanbaar kunstwerk heeft een bepaalde spanning in zich. Er moet iets te raden of fantaseren overblijven. Van een afstand is het liefst niet meteen duidelijk wat er te zien is. Manieren om dat voor elkaar te krijgen zijn bijvoorbeeld:
- Niet te letterlijk verbeelden en niet alles laten zien (bv afsnijden, inzoomen, overlappen, verhullen, vervagen, delen weglaten, symbolen gebruiken)
- Onverwachte kleuren, vormen, houdingen, materialen of texturen gebruiken
- Details toevoegen die alleen van dichtbij te ontdekken zijn
Aangezien je van een afstand vooral het licht-donkercontrast in een werk ziet, is dat het eerste waar je op kunt letten. Is de licht-donkercompositie van je werk zó, dat je vormen ziet die niet direct onthullen wat er dichtbij te zien is?
Kijk door je oogharen naar het portret bovenaan: van een afstand zie je niet direct dat dit het portret van een meisje is, maar je ziet een wilde vorm waarin je vaag een vrouw denkt te herkennen. Maar is dat zo? Als je beter kijkt, zie je inderdaad dat het een vrouw is, maar in een ongebruikelijke houding en met roze haar. Het haar en de schaduwen in het gezicht maken allerlei vormen, waardoor het een boeiend beeld blijft om te zien. Je kunt in deze foto steeds iets nieuws ontdekken en je kunt er een eigen verhaal bij verzinnen.
Hoe dichterbij je komt, hoe meer er wordt onthuld. Het beeld licht steeds een tipje van de sluier op. Langer kijken is spannend, prikkelend, want je ziet steeds meer. Dit principe kun je in elk kunstwerk toepassen. Beloof de kunstkijkers met jouw kunstwerk dat het de moeite waard is om er langer naar te kijken. Want het zou jammer zijn van de tijd die je erin steekt om het kunstwerk te maken, als mensen er snel aan voorbij lopen, toch?