Laatst lag er een piepklein wit papiersnippertje op een antracietkleurige plint in ons huis. De eerste keer dat ik er langs liep, dacht ik dat het een beschadiging was. Vervolgens liep ik er nog een paar keer langs zonder te bukken om te kijken wat het was. Pas nadat het me een paar dagen had gestoord, zag ik dat het een snippertje was dat ik gewoon kon wegvegen. Dat scheelde meteen een hoop irritatie.
Je snapt door dit voorbeeld meteen dat ik geen ster ben in huishouden. Geen toegewijde huisvrouw. Sommige dingen vind ik best leuk, zoals afwassen (ja, zonder vaatwasser), de was doen, boodschappen en koken. Gelukkig is mijn vriend huishoudelijker ingesteld dan ik.
Je herkent het vast zelf ook: kleine dingetjes die je irriteren. Een chocoladevlekje midden op een kussen, een behangpatroon dat niet 100% doorloopt, vogelpoep op het raam, dat soort dingen.
Hoe klein die dingetjes ook lijken, ze vallen enorm op. Die witte snipper op de donkere plint werkt als een onbedoeld aandachtspunt. Je ogen trekken er automatisch direct naartoe. Dat komt door het grote contrast.
Ik besefte dat het ook in je kunst zo werkt: je aandacht gaat als eerste naar het grootste contrast in het werk. Dat noem je het aandachtspunt of focuspunt. Het duidelijkst zie je dat in een licht-donkercontrast, zoals die witte spikkel op mijn plint.
Bij gelijke toonwaarden kunnen ook andere contrasten de eerste aandacht trekken. Een heel rustig deel in een drukke omgeving bijvoorbeeld, een onscherpe foto met een scherp deel erin, of een zwart-wit beeld met één kleur. Elk contrast kan werken als aandachtspunt.
Als je dat weet, kun je er bewust gebruik van maken. Waar wil je dat de kunstkijker het eerste naar kijkt? Maak de toonwaardeverschillen (of een ander contrast) op die plek groter dan in de rest van je werk, dan heb je een aandachtspunt gecreëerd.
Is er iets dat je stoort in een kunstwerk-in-uitvoering? Dan kan het heel goed zo zijn dat je ergens zo’n groot contrast hebt gebruikt, dat het afleidt van het onderwerp. Bijvoorbeeld een zwart-witte koe aan de rand van een landschap, die veel meer aandacht trekt dan de boerderij die je wilt laten zien.
Een aandachtspunt kan dus prettig en zelfs noodzakelijk zijn, omdat je er bewust de ogen van de kunstkijker mee kunt verleiden om te kijken naar wat jij wilt dat ze zien. Tegelijkertijd kan een aandachtspunt ook vreselijk irriteren, als het zit op een plek die juist geen aandacht zou moeten trekken. Of dat op mijn plint of in een kunstwerk is, maakt niet uit.
De oplossing voor vervelende aandachtspunten in huis is stofzuigen of schoonmaken; in je kunst kun je overschilderen, wegschuren, weghakken, gummen, een lap erop zetten, noem maar op. Alles om de aandacht bewust naar het juiste punt te leiden.
Creëer jij bewust een aandachtspunt in je kunst? Of laat je het aan het toeval over? Ik ben benieuwd!
