Laatst hoorde ik na lange tijd weer eens het liedje van Herman van Veen:
“Opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats, wij hebben ongelofelijke haast.
Opzij, opzij, opzij, want wij zijn haast te laat, wij hebben maar een paar minuten tijd.
We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan.
We kunnen nu niet langer, we kunnen nu niet langer blijven staan.”
Toen ik dit liedje voor het eerst hoorde in 1979, vond ik het een vreemde tegenstelling in zich hebben: het lied gaat over drukte, maar Herman van Veen zingt het met zijn zachte, warme, ingetogen stem alsof hij de rust zelve is, ook al heeft het lied een snel tempo.
Ik verlang nog wel eens naar die tijd van mijn jeugd terug, omdat er toen veel meer rust was. Nog geen computers, internet en smartphones (hoewel ik daarvan ook wel de voordelen inzie). Geen druk om goed over te komen op sociale media.
De tijd steeds hectischer geworden. We moeten steeds meer in steeds minder tijd. Druk-druk-druk. Ik ken steeds meer mensen met een burn-out, soms al op jonge leeftijd.
En dat terwijl we rust hard nodig hebben om dingen voor onszelf op een rijtje te zetten, om te voelen wat de juiste keuze of volgende stap kan zijn. Dingen moeten de tijd krijgen om te bezinken, zeker in een creatief proces. Die tijd lijken we steeds minder te hebben.
De psycholoog Graham Wallace verdeelde het creatieve proces in vier fasen, waarvan één van de delen de ‘incubatiefase’ was. Dat is een fase van rust, waarin je niet aan de creatieve activiteit denkt, maar ondertussen gaat het onderzoeksproces op onbewust niveau gewoon door. Een soort ‘rijping’. Deze broedperiode vond Wallace bij alle creatieve mensen.
Als je bent opgevoed met de gedachte dat nietsdoen een zonde is en voortdurend bezig zijn een deugd, dan zal je moeilijk kunnen accepteren dat er tijden zijn waarin je meer bereikt met passiviteit dan met activiteit. Toch is de broedfase een noodzakelijke fase in elk creatief proces. Het geldt dus ook voor het nemen van andere beslissingen in je leven; ook dat zijn creatieve processen. En als je altijd maar bezig bent, kan er niets rijpen.
Ook in een kunstwerk is het goed om rust te creëren. Het is altijd goed om een rustig gedeelte in te bouwen, waar niet zoveel gebeurt, om je ogen en brein de tijd te geven om even pas op de plaats te maken, te ontspannen, om daarna weer verder te kijken naar de interessante vormen of kleuren in de drukkere gedeelten.
Twee jaar na Herman van Veen, in 1981, kwam Doe Maar met het liedje ‘Tijd Genoeg’:
“Want wat ook een ander zegt,
Er is tijd genoeg,
Voor jou voor mij voor iedereen”
Er is tijd genoeg, hoewel ik dat niet altijd zo voel. Ik vind het altijd jammer dat ik niet meer tijd heb en dat tijd zo snel lijkt te gaan. Maar inmiddels weet ik dat het ook belangrijk is om tijdelijk niets te doen, even af te wachten hoe het zich in je hoofd ontwikkelt. Het is net als met mediteren: het lijkt misschien zonde van je tijd om te zitten ‘niksen’, maar die tijd betaalt zich later dubbel en dwars terug.
De dingen hebben tijd en rust nodig. Kunst maken heeft tijd en rust nodig. Rust, die je zelf moet inbouwen in je leven, want de buitenwereld wil alleen maar sneller.
Neem jij de tijd om dingen rustig te laten rijpen? Bouw jij rust in je leven in? Tijd om gewoon te niksen? Laat het me weten!