Op de academie gaf docent Herman ons les in één van de vele teken- en schildervakken. Hij was een ‘typische kunstenaar’ om te zien, met woest grijs haar en altijd vieze zwarte kleren aan. Hij vond zichzelf duidelijk ook een echte kunstenaar.
Wat de opdracht was weet ik niet meer, maar ik had vlak daarvoor tekeningen van Fiep Westendorp bekeken en was daardoor geïnspireerd. Vooral een tekening van Sipie die op een kleed met allerlei verschillend ingevulde streepjes sprak me aan, door het ritme erin. Het leek me heerlijk om zoiets te schilderen.
Dus ik beschilderde een deel van het papier met een kleed-achtig motief, zoiets als op het koffertje met Siepie hierboven. Strepen met daarop blokjes, stippen, zigzaglijnen, streepjes en nog veel meer herhalende motieven, in allerlei felle kleuren.
Ik was wel tevreden. Herman niet. Dit was geen kunst, dit was decoratief! Hij spuugde daarbij ‘decoratief’ als een vies woord uit.
In die tijd was ik nogal verlegen; ik ging er niet tegenin, want wat wist ik nou van kunst? Decoratief, wat dat ook inhield, dat mocht dus niet. Duidelijk. Kennelijk is dat nog steeds zo, want ook tijdens trainingen die ik geef, merk ik dat als ik zelf het woord ‘decoratief’ gebruik, het meestal als kritiek wordt opgevat.
Even opgezocht: ‘decoratief’ betekent versierend, kleurrijk, fraai, als iets dient ter versiering. Behang met een patroon is decoratief, of een bloemrijk gordijn. Maar is niet één van de redenen om kunst te kopen het verfraaien van je huis? Is het niet fijn als je een kunstwerk ziet dat kleurrijk is? Wat is er dan mis met decoratief?
Ik vind het juist heerlijk om in een kunstwerk een rustig, open deel af te wisselen met een drukker bewerkt decoratiever deel. Dat zijn de onderdelen waarvan ik smul, waar ik echt zin heb om me eens lekker in te verliezen. En ook om te zien in kunst van anderen, vind ik het meestal juist het werk interessanter maken. Maar dat is naar mijn idee kwestie van smaak, je hoeft er niet van te houden.
Ik bedacht me ook dat er eigenlijk heel veel kunstenaars ‘decoratieve’ delen in hun kunst verwerken. Denk aan de behangetjes in de achtergrond van veel schilderijen van Matisse en alle motieven in het werk van Klimt. Zonder die patronen zou hun werk beslist saai zijn. En kijk ook naar ramen in kathedralen en strooibloemmotieven op wandtapijten.
Dit weekend zag ik in Leeuwarden schilderijen van Kinke Kooi. Zij maakt werk met een enorme hoeveelheid decoratieve elementen en veel ornamenten erin. Ik vond het geweldig!
Waarom is ‘decoratief’ al zolang een vies woord? Misschien omdat kunst door veel mensen wordt gezien als iets ‘hogers’ dan een object ter decoratie van een ruimte of omgeving. Natuurlijk is het fijn als er een gelaagde betekenis in het werk zit, maar ook dán wil je dat een kunstwerk prettig oogt, toch?
Ik vind ‘decoratief’ inmiddels een heerlijk woord en een begrip waaraan ik veel plezier beleef. Wat denk jij als iemand jouw werk decoratief noemt? Ik ben heel benieuwd!