Ik ga je een geheim verklappen. Vorige week was ik op de Papierbiënnale in Rijswijk. Vroeger (oma spreekt) zag je daar gewoon gaaf werk van allerlei papierkunstenaars. Nu heeft de biënnale een thema: ‘Transition’.
Het lijkt een soort ziekte in kunstland: alle tentoonstellingen hebben tegenwoordig een thema. Ik vermoed dat het doel is om een samengeraapt zooitje van kunstwerken toch een soort eenheid te geven. Misschien denkt iemand bij Museum Rijswijk dat ik eerder kom naar een expo die ‘Transition’ heet dan naar een Papierbiënnale. Ik vind ‘papier’ al samenhang genoeg.
Maar goed – ik zou je een geheim verklappen. Een vriendin, van wie een werk nu op de Papierbiënnale in Rijswijk tentoongesteld wordt, mailde me: “Ik reageerde op een Open Call van museum Rijswijk met het thema ‘Laten we dromen’. Later hebben ze het thema veranderd in ‘Transition’. Je ziet, met een goede tekst kan je alles in een thema laten passen.”
Ze had dus werk ingestuurd voor het ene thema, en haar werk wordt nu geëxposeerd binnen een ander thema. Bizar toch?
Als het museum zelf kunstenaars bij elkaar zoekt die een bepaald thema als uitgangspunt van hun kunst, dan zou ik het snappen. Dan heeft een thema zin. Zo heb ik jaren geleden een tentoonstelling ‘Babel’ in Lille bezocht, waar het museum een bonte verzameling kunstenaars had gevonden die de toren van Babel op hun eigen manier hadden verbeeld. Dat was echt geweldig, en het thema was overduidelijk herkenbaar.
Maar het thema ‘Transition’ is zo breed dat je bij elk kunstwerk wel een verhaal kunt verzinnen, waardoor het erin past. Dat was ook gebeurd. Maakte me niet uit, het was echt een prachtige tentoonstelling, een aanrader. Maar waarom dat thema?
Niet alleen tentoonstellingen, waarvoor je als kunstenaar werk kunt insturen, maar ook wedstrijden voor kunstenaars hebben meestal een thema. Als het thema goed bij je past, is dat natuurlijk fijn en kun je zonder problemen werk insturen.
Maar als het thema je niet ligt? Als het ver van je normale werk af ligt, maar je wilt toch meedoen met de expositie of wedstrijd? Aanpassen aan het thema heeft voor- en nadelen.
Voordeel:
Het kan een uitdaging zijn om eens iets te maken dat buiten je comfortzone ligt. Misschien ontdek je kanten van jezelf die je nog nooit eerder had ingezet, word je gedwongen op een andere manier creatief te zijn en bevalt dat je heel goed.
Nadeel:
Je laat je beïnvloeden door het thema, terwijl het je eigenlijk niet interesseert en ver van je belevingswereld afstaat. Je verlaat je eigen manier van werken om je aan te passen aan het thema, maar daardoor ben je niet authentiek bezig en verlies je het plezier in je werk.
Wat doe je? Als het thema heel vaag is, kun je met een mooi verhaal elk kunstwerk insturen. Maar bij een uitgesprokener thema als ‘Aarde’ lukt dat niet.
Ideaal gesproken past het thema je als een handschoen. Maar dat is bijna nooit het geval.
Zeker als je nog niet goed weet wat jouw plek in de kunstwereld is, ben je geneigd je aan te passen aan het gestelde thema. Daardoor kun je nóg verder uit koers raken en nóg onzekerder over je kunst worden. Thema’s zijn erg sturend, soms dwingend, en kunnen je de verkeerde kant op drijven. Als je heel goed weet wat je wilt en waarin je je wilt ontwikkelen, dan kan zo’n vreemd thema-uitstapje best leuk zijn.
Weeg dus goed af of je wel wilt insturen naar een expo of wedstrijd met thema dat niet direct bij je past. Ook bij lessen en cursussen geldt dit. Durf van een thema af te wijken om je werk meer eigenheid te kunnen geven en om plezier in je kunst te houden. Wees eigenwijs!
Heb jij ervaringen met werken naar thema’s, positief of negatief? Ik ben benieuwd, mail het me!
