Tekenen is de basis van elke beeldende kunstvorm. Tekenen helpt je beter te kijken. Eigenlijk draait het in een tekening (of eigenlijk in elk 2d-kunstwerk) maar om één ding: waar is het lichter en waar is het donkerder? Doordat er verschil in toonwaarde is, zie je vormen. Anders zie je niets! In een tekening geef je plat (2d) weer wat in het echt ruimtelijk (3d) is. Dat doe je onder andere met schaduwen, dus met licht en donker. Je hersens geven dat licht en donker betekenis: een toonwaardeverloop geeft een bolling aan, een donkere partij is een schaduw.
Licht en donker zijn daarom super belangrijk in elk kunstwerk!
Meestal neem je een wit papier en teken je daarop met grijs potlood, maar dan moet je lichte delen dus uitsparen en juist níet tekenen. Veel leuker is het (en beter om je waarnemingsvermogen te oefenen) als je ook echt actief de lichte delen kunt tekenen. Je kunt grijs papier nemen en met lichter en donkerder potlood tekenen, maar als je alleen grafietpotlood wilt gebruiken is er een andere manier om lichte delen te tekenen: gummen.
Werkwijze:
- Maak een stuk papier middengrijs door het vol te krassen met een zacht potlood of een grafietstaafje. Wrijf het grafiet uit tot een egaal grijs vlak met een tissue of doezelaar.
- Maak vervolgens een heel vage schets, zodat je ongeveer weet waar je je onderwerp op het papier gaat plaatsen.
- Kijk dan goed door je oogharen naar het onderwerp, waardoor je gemakkelijker de lichte en donkere partijen kunt waarnemen. Verdeel de toonwaarden die je ziet grofweg in drie tonen: licht, midden en donker. Kijk nog niet naar details.
- Gum alle lichte partijen weg. Werk lekker snel en grof.
- Vul daarna met een zacht potlood alle donkere partijen. De middentonen laat je gewoon grijs.
- Je hebt nu een heel grove schets, maar als het goed is zie je al wel vrij duidelijk de voorstelling naar voren komen. Zorg er eerst voor dat je tevreden bent over deze snelle schets, over de plaatsing en de hoeveelheid van lichte en donkere vlakken.
- Vervolgens kun je gaan uitwerken: kijk beter per aangebrachte toon waar nuances zitten, voeg lijnen toe. In de donkere vlakken zijn ongetwijfeld stukjes nog donkerder, of misschien is de vorm nog niet helemaal juist. Werk door tet je tevreden bent.
Het mooie van deze techniek is dat je de tekening, als je ergens niet tevreden over bent, nog supergemakkelijk kunt veranderen. Teveel gegumd? Gewoon weer grijs maken. Te donker? Even gummen. Je gaat pas verder met detaillering als je tevreden bent over de opzet.
Kies er eens voor om delen níet uit te werken. Zie je de schoonheid van de grove schets? Dit is je onderwerp in zijn ruwe basisvorm. Waarom zou je het op de werkelijkheid moeten laten lijken?