Hoe meer je weet, hoe creatiever je kunt zijn. Daarom zijn kunstenaars vaak zo nieuwsgierig. Ik las de volgende uitspraak van de Spaanse illustrator Ramiro Clemente die daarover gaat:
“Improvisatie is niet ‘creëren uit het niets’. Zo werkt het niet.”
Ramiro vertelt verder: “We hebben allemaal een eigen bibliotheek aan bronmateriaal nodig. Als uitgangspunt. Dan krijgt een idee vorm, dat uiteindelijk uitgroeit tot een verhaal. Het consistente, methodische werk van improvisatie gebeurt voordat je een potlood op het papier zet. Dus als je in de artistieke ruimte bent, kun je alle opgeslagen bronnen vrijelijk op het papier laten stromen, zodat er een harmonieuze dans ontstaat tussen voorbereiding en spontaniteit.”
Je hebt dus een eigen (figuurlijke) bibliotheek als bagage nodig, om tijdens het werken uit al die kennis te putten. Zonder kennis geen ‘spontane ideeën’. Daarom vind ik het leuk af en toe in de bibliotheek een boek te lenen over een onderwerp waarover ik niets weet. Of om op vakantie de National Geographic met duizend uiteenlopende artikelen te lezen. Maar ook elke ervaring die je opdoet komt in die ‘bibliotheek’ terecht.
Het maken van kunst is en blijft een creatief proces. Alles van tevoren dichttimmeren tot een vastomlijnd plan dat je alleen nog maar hoeft uit te voeren, zet je vast en biedt geen ruimte om in te springen op onverwachte mogelijkheden. Aan de andere kant: helemaal geen idee hebben waar je met een kunstwerk naartoe wilt, kan ertoe leiden dat je iets maakt dat je helemaal niet wilde.
Die spontane ideeën zijn nodig om niet te blijven hangen in clichébeelden. Je eerste idee is altijd cliché. Pas als je eerste idee een verbinding aangaat met een totaal ander idee, ontstaat er iets vernieuwends. En precies daarom heb je dus een flinke koffer aan kennis nodig, zodat je zo breed mogelijk kunt associëren. De combinatie van factoren kan een stroom aan nieuwe ideeën en beelden opleveren, waardoor losse elementen ineens betekenis krijgen door hun samenhang.
Creatief zijn houdt het midden tussen weten wat je wilt maken en een open blik. Een routekaart gebruiken, maar ook vertrouwen op je innerlijke kompas. En dan komt die zo groot mogelijke kennisbibliotheek goed van pas!
Uit welke kennis kun jij putten? Welke bagage neem jij mee in je creatieve proces? Ik ben benieuwd.