Heb je weinig tijd en wil je even snel een maaltijd in elkaar flansen – dat wordt bijna nooit een culinair hoogstandje, toch? Tenzij je chef-kok bent misschien, maar de meeste mensen maken dan een makkelijke stamppot, een soepje of nasi met een kant-en-klaar pak nasigroenten en een zakje van Conimex.
Met kunst werkt dat hetzelfde. Als je snel een kunstwerk wilt maken, dan vertrouw je op je eerste ingevingen en wordt je werk bijna automatisch een clichématig beeld. Een doorsnee onderwerp, willekeurig gekozen kleuren, een compositie die niet verrast.
Naar mijn idee is het belangrijkste van een kunstwerk, dat het je op een bijzondere manier iets gewoons of op een gewone manier iets bijzonders laat zien. Hoe dan ook, wil iedereen een kunstwerk maken waar mensen langere tijd naar kunnen kijken zonder dat het saai wordt. En dan moet er wel iets bijzonders aan te zien zijn.
Ik zeg het nog maar een keer: je eerste idee is altijd cliché.
Dat geldt voor alles: voor datgene dat je wilt verbeelden, voor de kleuren die je kiest, de materialen, voor de compositie, eigenlijk voor alles wat je ziet op of aan het kunstwerk.
Om een bijzonder kunstwerk te maken, moet je tijd investeren. Het kost tijd om te brainstormen over de manier waarop je je idee gaat verbeelden. Het kost tijd om daar bewust beeldende elementen bij te kiezen, vormen en kleuren te zoeken. Het kost tijd om te kiezen wat het beste past, om proefjes te doen, om te experimenteren, om schetsen te maken.
Kunst maken is onderzoeken hoe je jouw idee het best kunt verbeelden. En onderzoek kost tijd.
Bij een uitgebreide maaltijd voor gasten bedenk je eerst een menu; je best doet lekkere recepten bij elkaar te zoeken, die qua smaak bij elkaar passen. Je verscheurt het menu een paar keer, voegt recepten toe, laat er weer een paar weg, totdat je tevreden bent. Je bedenkt een verrassend borrelhapje en een magisch toetje. Dan maak je een boodschappenlijstje. Liefst geen kant-en-klaar producten, want die hebben meestal een doorsnee-smaak. Je probeert dat toetje van tevoren uit – gelukkig maar, je vindt het veel te zoet en doet er dus voor je gasten minder suiker in. Je gebruikt je creativiteit om er een bijzonder avondje van te maken, dus je dekt de tafel voor de verandering buiten, met je brocante borden, kaarsje erbij, fijn muziekje voor de sfeer. Kortom: je neemt de tijd om er iets moois, iets bijzonders van te maken.
Waarom zie ik dan zoveel mensen bij wie een kunstwerk snel-snel af moet? Waarom ben je daarin vaak ongeduldig, wil je snel resultaat zien? Dan wordt het misschien best leuk, maar niet écht iets waarmee je superblij bent. Je blijft hangen bij je eerste idee: een cliché.
Neem daarom de tijd. Brainstorm over manieren om je idee op een bijzondere manier te laten zien, voorbij de clichés. Gebruik je creativiteit. Maak een paar schetsen van tevoren, waarin je de geschiktste licht-donkercompositie onderzoekt. Kies bewust kleuren die je idee versterken. Of begin intuïtief als je dat prettig vindt, maar neem daarna de tijd om goed te kijken wat je werk kan versterken en bijzonderder kan maken.
Schakel je ongeduld uit en neem de tijd voor het onderzoeken van je idee. Alleen daarmee kom je voorbij de cliché’s.
